Ένας αιώνας παρατήρησης των εκλείψεων

Νοσοκόμες παρατηρούν μια ηλιακή έκλειψη, Αγγλία, 1927

Οι ΗΠΑ ετοιμάζονται για την πρώτη τους ολική έκλειψη Ηλίου στις 21 Αυγούστου από τη μια άκρη στην άλλη, μετά τις 8 Ιουνίου του 1918.

Δείτε και το Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του κόσμου - Στις 21 Αυγούστου τελειώνουν όλα στο Ellinika Hoaxes

Τη Δευτέρα 21 Αυγούστου, όταν η Σελήνη θα περάσει ανάμεσα από τον Ήλιο και τη Γη, θα σχηματίσει σκιά πλάτους σχεδόν 110 χλμ. που θα μετακινηθεί από το Όρεγκον, στο βορειοδυτικό άκρο, αργά το μεσημέρι έως τη Νότια Καρολίνα, στην άλλη πλευρά των ΗΠΑ, το απόγευμα, διασχίζοντας συνολικά 14 πολιτείες μέσα σε δύο ώρες.

Οι παρατηρητές θα βρεθούν μέσα σε πλήρες σκοτάδι στο μέσο της ημέρας επί δύο και πλέον λεπτά και θα μπορούν να δουν αστέρια και πλανήτες στον ουρανό, καθώς και το ηλιακό στέμμα, που είναι αόρατο διαφορετικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1918 ξέσπασε μια τρομερή επιδημία Ισπανικής γρίπης που γρήγορα μεταδόθηκε σε όλη την Αμερικάνικη ήπειρο. Την περίοδο εκείνη οι ΗΠΑ μπήκαν στο Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και πολλοί Αμερικανοί ταξίδεψαν στην Ευρώπη, μεταφέροντας την ισπανική γρίπη. Η διάρκεια της ήταν μόλις 18 μήνες. Ήταν όμως αρκετοί για να εξοντώσουν 20 ή κατά άλλους υπολογισμούς 40 εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο

Παρατηρητές στο Παρίσι σε φωτογραφία του Ευγένιου Ατζέ (Eugène Atget), 1911

Μαθητές του Collarenebri Public School παρατηρούν μια έκλειψη στη Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας, 1910

Σάρος
Ονομάζεται μια περίοδος 18 περίπου ετών κατά την οποία επαναλαμβάνονται εκλείψεις με κοινά χαρακτηριστικά. Σάρος επίσης ονομάζεται ολόκληρη η (70-μελής περίπου) "ομάδα" εκλείψεων που απέχουν μεταξύ τους 18 χρόνια. Το Σάρος είναι το βασικό εργαλείο πρόβλεψης εκλείψεων. Οι εκλείψεις οποιασδήποτε χρονιάς δε συνδέονται μεταξύ τους. Αντίθετα οι εκλείψεις μιας ομάδας Σάρος συνδέονται μεταξύ τους τόσο στενά ώστε να είναι δυνατή η ακριβής πρόβλεψη της επόμενης.

Κάθε έκλειψη εντάσσεται σε μια σειρά Σάρος που έχει έναν κωδικό αριθμό. Κάθε έκλειψη ανήκει σε μια ομάδα εκλείψεων που ονομάζεται κύκλος Σάρος. Οι εκλείψεις μιας ομάδας Σάρος συνδέονται μεταξύ τους στενά ακόμη και αν απέχουν η μία από την άλλη εκατό χρόνια.

Κάθε σειρά Σάρος έχει μια συγκεκριμένη αρχή στον χρόνο και διαρκεί περίπου 12 με 15 αιώνες.

Κάθε έκλειψη που ανήκει σε συγκεκριμένη οικογένεια Σάρος εκφράζει την ενέργεια της αρχικής έκλειψης της οικογένειας.

Η αρχαιότερη ιστορική καταγραφή του σάρου προέρχεται από την αυτοκρατορία των Χαλδαίων (νεο-Βαβυλώνιοι αστρονόμοι) την πρώτη χιλιετία π.Χ.. Αργότερα, ήταν γνωστός στον Ίππαρχο, στον Πλίνιο και στον Πτολεμαίο, αλλά με διαφορετικά ονόματα. Η σουμεριακή/ βαβυλωνιακή λέξη "šár" ήταν μονάδα μετρήσεως στην αρχαία Μεσοποταμία. Το εξελληνισμένο όνομα "saros" δόθηκε για πρώτη φορά στον κύκλο των εκλείψεων από τον Έντμουντ Χάλλεϋ το 1691, που το πήρε από το Λεξικό του Σουίδα.

Ο μηχανικός υπολογισμός του κύκλου του Σάρου εμπεριέχεται στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Αστυνομικοί στο Βερολίνο, 1914

Σάρος 145
Αυτή η έκλειψη ανήκει στο Σάρος* 145. Αυτή η οικογένεια εκλείψεων ξεκίνησε το 1639. Στη διάρκεια του 20ου αιώνα οι εκλείψεις αυτής της σειράς ταυτίζονται με άλματα στην αεροναυπηγική, την τηλεόραση και τις δορυφορικές επικοινωνίες ενώ συμπίπτει με την εποχή του Ψυχρού Πόλεμου.

• Στις 29 Ιουνίου 1927 είχαμε την πρώτη ολική έκλειψη της Σάρος 145 στον 20ο αιώνα. Την συγκεκριμένη μέρα 4 πιλότοι απογειώθηκαν από την Νέα Υόρκη για την Γαλλία. Την ίδια μέρα χωρίς συνεννόηση κάποιοι άλλοι πιλότοι διέσχισαν τον Ειρηνικό από την Καλιφόρνια προς τη Χαβάη. Πέντε μέρες μετά την έκλειψη ο Λόκχιντ ξεκίνησε την κατασκευή μονοπλάνων τα οποία έγιναν παγκοσμίως γνωστά με το όνομα Vega δίνοντας ώθηση στην αεροπλοΐα. Ένα μήνα πριν την έκλειψη έχουμε την πρώτη παρουσίαση της τηλεόρασης.
• 9 Ιουλίου 1945. Μία εβδομάδα πριν την έκλειψη ρίχνεται η πρώτη ατομική βόμβα στη Χιροσίμα. Ξεκινάει η πυρηνική εποχή. Η Αμερική μαζί με την Βρετανία αρνούνται να μοιραστούν τις ανακαλύψεις τους στην ατομική ενέργεια με την Ρωσία με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ο Ψυχρός Πόλεμος.
• Η σειρά Σάρος επιστρέφει στις 20 Ιουλίου 1963. Ο Joe Walker γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που πιλοτάρει ένα όχημα προσγειώσεως για τη Σελήνη μία εβδομάδα πριν την έκλειψη. Μια εβδομάδα μετά η NASA εγκαινιάζει τον πρώτο δορυφόρο, προπομπό της δορυφορικής τηλεόρασης.
• Στις 31 Ιουλίου 1981 νέα έκλειψη της 145 Σάρος. Δύο μέρες πριν μεταδίδεται ζωντανά ο γάμος του Κάρολου και της Νταιάνα συγκεντρώνοντας το μεγαλύτερο τηλεοπτικό κοινό στην ιστορία της τηλεόρασης. Πάνω από 700 εκατομμύρια παρακολουθούν τη γαμήλια τελετή.
• Την τελευταία φορά που είχαμε έκλειψη αυτής της σειράς Σάρος -11 Αυγούστου 1999- είχαμε μια πρωτοφανή κινητοποίηση του πλανήτη για την τελευταία έκλειψη του αιώνα που συνδυάστηκε με την προφητεία του Νοστράδαμου που μιλούσε για τον "king of horror was to appear in the sky in 1999". Νωρίτερα το 1999 είχαμε το βομβαρδισμό της Σερβίας που έφερε τον πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Δύο μέρες πριν την έκλειψη ένα άλλο γεγονός έχει μεγαλύτερη σημασία σήμερα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν γίνεται πρωθυπουργός της Ρωσίας ενώ πριν τελειώσει ο χρόνος αναγορεύεται σε πρόεδρό της.

Παρατηρητές στο Reyburn Plaza της Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, 1932

Παρατηρητές στο Empire State Building της Νέας Υόρκης, 1932

φωτογραφίες: atlas obscura
πληροφορίες: panopoulos.gr