Το αρχαιότερο παράδειγμα του συμβόλου του "Μηδέν"

Ένα χειρόγραφο γεμάτο με "τίποτα" που χρονολογείται στον 3ο ή 4ο μ.Χ. αιώνα μ.Χ..



Ευρήματα δείχνουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται να ήταν αβέβαιοι για το αν η υπόσταση του μηδενός είναι αριθμός. Για το συγκεκριμένο θέμα αναρωτιούνταν: «Πώς μπορεί το τίποτε να είναι κάτι;», οδηγώντας σε φιλοσοφικές και θρησκευτικές διαφωνίες πάνω στη φύση και την ύπαρξη του μηδενός και του κενού, μέχρι το Μεσαίωνα.

Οι αριθμοί που χρησιμοποιήθηκαν στο χειρόγραφο Bakhshali (Μπακσάλι) συμπεριλαμβάνουν το σύμβολο που αργότερα έγινε το "μηδέν"

Στο πέρασμα των αιώνων, οι μαθηματικοί σκέφτηκαν διάφορα σύμβολα που θα χρησιμοποιούσαν για κάτι που θα υποδηλώνει την έλλειψη αξίας. Οι Σουμέριοι χρησιμοποίησαν μια διπλή σφήνα, οι Μάγια ένα μάτι. Στην Ινδία, ήταν μια κουκκίδα, αυτό που είναι αργότερα θα γινόταν το σύμβολο του "μηδέν" που χρησιμοποιείται σήμερα.

Το αρχαιότερο παράδειγμα του συμβόλου του "μηδέν" είχε εντοπιστεί σε έναν ναό στην ινδική πολιτεία Μαντία Πραντές και χρονολογείται από τον 9ο αιώνα. Πιο πρόσφατα, ένα σύμβολο που εμφανίζεται σε ένα λογαριασμό πώλησης στην Καμπότζη του 7ου αιώνα θεωρείται ως το πρώτο παράδειγμα.

Πλέον όμως, χρονολογήθηκε ένα χειρόγραφο από τη Νότια Ασία με εκατοντάδες παραδείγματα του μηδενικού σημείου και -τουλάχιστον ένα μέρος του- είναι ακόμη παλαιότερο. Μερικά κομμάτια του χειρόγραφου Bakhshali, που βρίσκεται στη βιβλιοθήκη Bodleian στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, χρονολογούνται στον 3ο ή 4ο αιώνα, καθιστώντας τα σύμβολα του "0" τα παλαιότερα γνωστά παραδείγματα.

Το χειρόγραφο Bakhshali

Το χειρόγραφο του Bakhshali ανακαλύφθηκε αρχικά το 1881, από έναν αγρότη που εργαζόταν στα χωράφια του στο χωριό Bakhshali -τότε υπό Βρετανική κατοχή, σήμερα είναι Πακιστάν. Το χειρόγραφο φαίνεται να περιέχει μαθηματικές ασκήσεις εμπόρων στο Δρόμο του Μεταξιού, με σκοπό να διδαχτούν τους υπολογισμούς που θα χρειαζόντουσαν στις δουλειές τους.

Για πολλά χρόνια, η χρονολογία του χειρόγραφου ήταν υπό αμφισβήτηση. Η πιο αποδεκτή ανάλυση τα έφερνε κάπου μεταξύ του 8ου και του 12ου αιώνα, με βάση το περιεχόμενό τους. Η βιβλιοθήκη εξέτασε τρία διαφορετικά δείγματα, τα οποία παρήγαγαν τρεις διαφορετικές ηλικίες. Το πιο πρόσφατο κομμάτι χρονολογείται κάποτε μεταξύ του 850 και του 993, ενώ το παλαιότερο μεταξύ του 224 και του 383.

Το σημείο μηδέν δεν χρησιμοποιήθηκε ακριβώς ως αριθμός, αλλά ως σύμβολο κράτησης θέσης. Η ιδέα του μηδενός ως αριθμός ήρθε αργότερα, σε ένα κείμενο του 628 από τον ινδικό μαθηματικό Brahmagupta. Δεδομένου ότι η έννοια του μηδενός αυξήθηκε, τα σύμβολα των κουκίδων άρχισαν να επεκτείνονται, μέχρι να το γνωστό μας σύμβολο.

πηγή: atlas obscura